Μέσα στον καταιγιστικό ρυθμό της επικαιρότητας και στο ελεγχόμενο τοπίο των μεγάλων ΜΜΕ, σχεδόν απαρατήρητες πέρασαν οι σοκαριστικές δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια σε αραβικό κανάλι. Ούτε λίγο ούτε πολύ σύμφωνα με τον υπουργό, η χώρα μας δεν έχει καμία πρόθεση να εμπλακεί στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, γιατί είναι ασύμφορο οικονομικά, γιατί χρειάζονται δέκα με είκοσι χρόνια για να βρεθεί, αλλά και γιατί το Αιγαίο είναι ένας παράδεισος στη γη και δεν πρόκειται να το μετατρέψουν σε κόλπο του Μεξικού! Επανέλαβε δηλαδή πολλά από τα βασικά επιχειρήματα όλων όσων διαφωνούσαν με το πρόγραμμα εξορύξεων που εκτυλίχθηκε τα προηγούμενα δέκα χρόνια και αντιμετωπίστηκαν στην καλύτερη ως γραφικές μειοψηφίες και στην χειρότερη ως ταραξίες.
Και τότε; Για ποιο λόγο επί δέκα ολόκληρα χρόνια, όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις διατυμπάνιζαν το μεγάλο σχέδιο με τα αμύθητα κοιτάσματα που θα αποπλήρωναν το χρέος, θα διέσωζαν τα ασφαλιστικά ταμεία, θα καταπολεμούσαν την ανεργία, θα έκαναν την Ελλάδα ενεργειακά αυτάρκη και πετρελαιποαραγωγό, θα διασφάλιζαν τα γεωπολιτικά της συμφέροντα, θα κατατρόπωναν την Τουρκία και θα εξασφάλιζαν ισχυρές συμμαχίες, ευημερία, σταθερότητα και ειρήνη;
Για ποιό λόγο παραχωρήθηκε σε πετρελαϊκές σχεδόν ο μισός χάρτης, δηλαδή 74.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε 13 χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο, την Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα, την Κρήτη; Για ποιό λόγο ξοδεύτηκαν χιλιάδες ώρες εργασίας και εκατομμύρια ευρώ σε έρευνες, ταξίδια, ημερίδες, συνέδρια, επαφές, μελέτες; Για ποιο λόγο συγκροτήθηκε και λειτουργεί ο οργανισμός Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων σε πολυώροφο πολυτελές κτίριο; Για ποιο λόγο ξεσήκωσαν την αντίδραση των τοπικών κοινωνιών όταν κατάλαβαν την καταστροφή που τους ετοιμάζουν; Και πάνω απ’όλα για ποιό λόγο ξεκίνησαν και συνεχίζονται οι εξορυκτικές αντιπαραθέσεις με την Τουρκία και για ποιό λόγο ξοδεύτηκαν και συνεχίζουν να ξοδεύονται δεκάδες δισεκατομμύρια σε πολεμικές ετοιμασίες και σε άχρηστους πολεμικούς εξοπλισμούς την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν γιατί δεν υπήρχαν χρήματα για λεωφορεία, για τεστ και για ΜΕΘ;
Για ποιο λόγο έγιναν όλα αυτά; Για να μπορεί ο κ. Δένδιας να τα διαγράφει με μια κουβέντα, σαν να ήταν μια απλή σκέψη, σαν κάτι που ποτέ δεν υπήρχε πρόθεση να γίνει;
Φυσικά ο κ. Δένδιας δεν αποφασίζει, αλλά όντας κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος μιλά εξ’ ονόματος της κυβέρνησης. Μιας κυβέρνησης που μέχρι χθες, συνέχιζε το έργο των προηγούμενων κλείνοντας αποικιακού τύπου συμβάσεις 25 και 30 χρόνων με πετρελαϊκές, προκήρυσσε νέο οικόπεδο νοτίως της Κρήτης, ψήφιζε νόμους για την παράκαμψη των περιβαλλοντικών ελέγχων και για την με κάθε τρόπο διευκόλυνση των πετρελαϊκών και ορκιζόταν στο success story των υδρογονανθράκων. Μιας κυβέρνησης που επιδοτεί σήμερα με κρατική ενίσχυση 100 εκατομμυρίων την ιδιωτική πετρελαϊκή Energean για τις ζημίες από το κοίτασμα του Πρίνου το οποίο μετά από μισό αιώνα λειτουργίας δεν έχει αποφέρει σχεδόν τίποτε στο ελληνικό δημόσιο.
Αν δει κανείς το πλαίσιο που γίνονται αυτές οι δηλώσεις, θα διαπιστώσει την διεθνή υποχώρηση των τιμών πετρελαίου, την αναζήτηση και πριμοδότηση άλλων μορφών ενέργειας μέσω και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, την περσινή απόφαση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων να διακόψει τη χρηματοδότηση ενεργειακών έργων υποδομών για ορυκτά καύσιμα. Θα διαπιστώσει την αποχώρηση από τα ελληνικά οικόπεδα πετρελαϊκών όπως η Repsol και λίγο πριν η Edison, την επιστροφή στο δημόσιο των οικοπέδων Αιτωλοακαρνανίας και Αχαΐας- Ηλείας και το πάγωμα όλων των εργασιών σε Ιόνιο, Ήπειρο, Δυτικό Πατραϊκό, ακόμη και στο Κατάκολο το μόνο επιβεβαιωμένο κοίτασμα που ήταν σε φάση παραγωγής. Στα θαλάσσια οικόπεδα νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης, η έναρξη των ερευνών από την κοινοπραξία των Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ, παρατάθηκε για αρχές του 2022 και βλέπουμε. Αβέβαιες είναι οι εξελίξεις και για τον πολυδιαφημισμένο, αλλά με τεράστιες τεχνικές και οικονομικές δυσκολίες υποθαλάσσιο αγωγό EASTMED που σχεδιάζεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από την ΝΑ Μεσόγειο (Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα) προς την Ευρώπη. Σημαίνουν άραγε όλα τα προηγούμενα εγκατάλειψη της μεγάλης ιδέας που θα έκανε την Ελλάδα περιφερειακή πετρελαιοπαραγωγό υπερδύναμη;
Είναι πολύ αβέβαιο το τοπίο για να ισχυριστεί κανείς κάτι τέτοιο. Θεωρητικά, οι έρευνες θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια στα οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Χωρίς να υπάρχει επί της ουσίας καμία διασφάλιση οποιουδήποτε οφέλους, η Ελλάδα θα εξακολουθεί τις προμήθειες εξοπλισμού δεκάδων δισεκατομμυρίων από τις δύο χώρες προέλευσης των συγκεκριμένων πετρελαϊκών: τις ΗΠΑ (ExxonMobil) και τη Γαλλία (Total).
Στον αέρα βρίσκεται το οικόπεδο νότια της Κρήτης για το οποίο είχαν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την παραχώρησή του, αλλά στη συνέχεια βρέθηκε εντός της Τουρκολιβυκής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), που έγινε αποδεκτή από τον ΟΗΕ. Πρόσφατα, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι προχωρά σε νέα συμφωνία με τη Λιβύη για εξορύξεις υδρογονανθράκων. Τις έρευνες θα αναλάβει η Τουρκία ακόμη και εντός της ΑΟΖ που συμφώνησε η Ελλάδα με την Αίγυπτο που ωστόσο δεν έχει περάσει στο γραφείο των διεθνών συμφωνιών του ΟΗΕ. Η πιθανότητα να συνεχιστούν έρευνες ή αψιμαχίες για κοιτάσματα που ίσως βρίσκονται στο Αιγαίο συνεχίζεται με μόνους σίγουρους κερδισμένους τις εταιρείες οπλικών συστημάτων. Εντωμεταξύ συνεχίζεται η ομηρία όλων των περιοχών που βρίσκονται με το καθεστώς των συμβάσεων παραχώρησης, ενώ οι πετρελαϊκές αποκόμισαν ή και θα αποκομίσουν χρηματιστηριακά κέρδη εμφανίζοντας στα χαρτοφυλάκια τους δυνητικές εκμεταλλεύσεις.
Νέα σενάρια πέφτουν στο τραπέζι για «πρασίνισμα» των εξορύξεων ώστε να παραμείνουν οι πετρελαϊκές στο παιχνίδι. Τα σενάρια περιλαμβάνουν συνδυασμό των εξορύξεων (όποτε και αν βρεθούν κοιτάσματα) με υπεράκτια αιολικά πάρκα για την ηλεκτροδότηση των εξορύξεων. Άλλα σενάρια αφορούν την παραγωγή μπλε (με ενέργεια από φυσικό αέριο) και πράσινου (με ενέργεια από ΑΠΕ) υδρογόνου, την χρήση των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου για την μεταφορά υδρογόνου, την αποθήκευση CO2 σε υποθαλάσσιες αποθήκες.
Επίσης παρόλα όσα λέγονται, το τέλος της χρήσης ορυκτών καυσίμων δεν μοιάζει να είναι κοντά. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αυξάνεται κατακόρυφα, όσο αυξάνεται η εγκατάσταση μεγάλων αιολικών και φωτοβολταϊκών που προς το παρόν τουλάχιστον εξακολουθούν να παράγουν ρεύμα ακανόνιστα το οποίο δεν αποθηκεύεται. Το νέο αυτό πεδίο κερδοφορίας, έχει ανοίξει ένα νέο κύκλο βίαιης παρέμβασης στη φύση και απειλεί με νέες καταστροφικές συνέπειες. Κεντρικό πρόβλημα για τη ραγδαία υποβάθμιση του περιβάλλοντος, παραμένει η ολοένα και αυξανόμενη παραγωγή ενέργειας (μέρος της οποίας δεν χρησιμοποιείται καν), μια διαρκής αύξηση που επιβάλλεται από τις χρηματιστηριακές αγορές και όχι από τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες.
Όσο τα φώτα της επικαιρότητας αποφεύγουν τις σκοτεινές εξελίξεις που συνιστούν τις πραγματικές και μεγάλες απειλές για την ελληνική κοινωνία, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τις κυβερνήσεις να άγονται και να φέρονται από τις κερδοσκοπικές διαθέσεις των μεγάλων εγχώριων και διεθνών παικτών στο μεγάλο τσιμπούσι της ενέργειας και της αγοράς όπλων και να βάζουν το περιβάλλον και την ελληνική κοινωνία σε μεγάλες και απρόβλεπτες περιπέτειες.