Συνέλευση Πρωτοβουλίας Αθήνας 28/11

Η ΑΠΕΙΛΗ ΤΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ

της Δέσποινας Σπανούδη, μέλους της Πρωτοβουλίας Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων

Τα νησιά Γαύδος, Γαυδοπούλα, Χρυσή (Γαϊδουρονήσι) και Λεύκη (Κουφονήσι), στο νοτιότερο άκρο της χώρας, είναι σχεδόν ανέγγιχτοι παράδεισοι.

Διάσπαρτα με προϊστορικά απολιθώματα και αρχαιολογικά ευρήματα που ξεκινούν από τη νεολιθική εποχή, με σημαντικούς οικοτόπους και περιοχές NATURA, αποτελούν καταφύγια για σπάνια είδη και μορφές ζωής που κινδυνεύουν. Βρίσκονται δίπλα στις νέες παραχωρήσεις για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, που ξεκίνησαν με τη δημοσιοποίηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Δημοσιοποίηση που ανακοινώθηκε στα ψιλά δύο εφημερίδων και κρύφτηκε κάπου στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων. Χωρίς διεύθυνση για υποβολή παρατηρήσεων, δεν τηρήθηκε ούτε καν μια προσχηματική διαδικασία «διαβούλευσης».

Και όμως: Αν κάποιος εντοπίσει και διατρέξει τις εκατοντάδες σελίδες της μελέτης, θα κάνει χρήσιμες διαπιστώσεις. Η μελέτη αναγνωρίζει ότι «υπάρχει ένα σημαντικό κενό γνώσης σχετικά με τους γεωκινδύνους της περιοχής» ενώ δηλώνει άγνοια για την ύπαρξη και τις επιπτώσεις στις βιοκοινωνίες, τα κοράλλια, τα θαλάσσια θηλαστικά και την ιχθυοπανίδα. Σε περίπτωση ατυχήματος, η καταστροφή αναφέρεται ότι μπορεί να φτάσει μέχρι τη Λιβύη και την Τουρκία, αλλά αυτό δεν κλονίζει τους μελετητές. Απορρίπτουν την εναλλακτική να μην γίνει εξόρυξη ως ένα «έντονα απευκταίο, αντιπεριβαλλοντικό σενάριο» που θα οδηγήσει στην περιβαλλοντική υποβάθμιση λόγω …της σύνδεσης ανάπτυξης περιβάλλοντος. Οι μελετητές δε φαίνεται καθόλου να προβληματίζονται ότι οι συγκεκριμένες εξορύξεις θα πρέπει να γίνουν σε πολύ μεγάλα θαλάσσια βάθη (ως 3500 μ.) για τα οποία η τεχνολογία δεν υπάρχει αλλά θα πρέπει να αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια! Όπως επίσης καθόλου δεν τους απασχολεί η διαπίστωση ότι σε αυτήν ακριβώς την περιοχή, η αφρικανική πλάκα βυθίζεται με γρήγορους ρυθμούς κάτω από την ευρασιατική προκαλώντας υψηλή σεισμικότητα. Όσο για την τεράστια υποβάθμιση που θα προκαλέσει η έρευνα και η λειτουργία των εξορύξεων, υποβαθμίζεται με κάθε τρόπο. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο σχήμα 1 για να πάρει μια ιδέα για τις επιπτώσεις μιας υποθαλάσσιας εξόρυξης.

Στην καταληκτική ημερομηνία της δημοσιοποίησης, η Πρωτοβουλία Αθήνας Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων κάλεσε σε συμβολική διαμαρτυρία έξω από το υπουργείο Ανάπτυξης. Έχουν προηγηθεί κινητοποιήσεις τα δύο τελευταία χρόνια και συγκρότηση τοπικών πρωτοβουλιών αντίστασης που ολοένα και πληθαίνουν. Πρόσφατα έγινε η δεύτερη πανελλαδική συνάντηση πρωτοβουλιών ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων και αποφασίστηκε ο συντονισμός και η ανάπτυξη κοινών δράσεων.

Ωστόσο, η αντίσταση και η κινηματική δράση μέχρι σήμερα δεν είναι αντίστοιχη με την τεράστια απειλή που διαγράφεται από την παραχώρηση του 1/3 της ελληνικής επικράτειας σε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες για 32 χρόνια με δικαίωμα παράτασης για άλλα 10. Οι πετρελαϊκές εταιρείες που μετέχουν είναι μεγάλοι παίκτες με παρουσία σε δεκάδες χώρες και πλούσιο ιστορικό σε περιβαλλοντικά εγκλήματα, παραβιάσεις δικαιωμάτων και φοροαποφυγή. Πρόκειται για τη γαλλική Total, την αμερικάνικη ExxonMobil, την ισπανική Repsol. Επίσης, τις Ελληνικά Πετρέλαια, Energean Oil & Gas (Πρίνος). Αρχικά και την ιταλική Edison που στη συνέχεια το χαρτοφυλάκιο της στην Ελλάδα αποκτήθηκε από την Energean.

Ήδη σε κοινοπραξίες των εταιρειών αυτών έχουν παραχωρηθεί το Ιόνιο, η Ήπειρος, η Αιτωλοακαρνανία, η ΒΔ Πελοπόνησσος, οι περιοχές δυτικά και νoτιοδυτικά της Κρήτης.

Oι επόμενες αφορούν τη θαλάσσια περιοχή νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης όλο και πιο κοντά στην αντιπαράθεση με την Τουρκία και την εμπλοκή σε επικίνδυνους ανταγωνισμούς.

Και μπορεί για τη χώρα να μην προορίζεται ούτε ένα λίτρο πετρελαίου, όμως οι δαπάνες για επιπλέον πανάκριβους εξοπλισμούς έχουν ήδη ξεκινήσει. Ταυτόχρονα, προωθείται ως εθνικός στόχος η διέλευση διακρατικών αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων κυρίως, φυσικού αερίου (TAP, IGB, IGI, EastMed, South Stream κλπ.) και καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Ευρασιατικός Διασυνδετήριος Αγωγός), για την τροφοδοσία των ισχυρών βιομηχανικών χωρών της Ευρώπης, ενώ παράλληλα πολλαπλασιάζονται με φρενήρη ρυθμό οι πάσης φύσεως εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, επιδοτούμενες αδρά από τη δοκιμαζόμενη ελληνική κοινωνία. Σε μια περίοδο που το παγκόσμιο πολιτικό προσωπικό περιλαμβανομένου και του ελληνικού χύνει κροκοδείλια δάκρυα για την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος, αυτή η ευαίσθητη οικολογικά και γεωπολιτικά γωνία της Γης είναι έτοιμη να αναφλεγεί κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Τα επόμενα χρόνια το περιβάλλον, η φυσιογνωμία, το παραγωγικό μοντέλο και ενδεχομένως η δημοκρατία, τα δικαιώματα, η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή θα έχουν υποστεί μια μεγάλη και μη αντιστρεπτή μεταβολή. Και όμως: Για αυτή την τεράστια αλλαγή που προετοιμάζεται από τις αρχές του 2000, η ελληνική κοινωνία κρατήθηκε στο απόλυτο σκοτάδι. Οι μόνες αναφορές είναι η προπαγάνδα των κρατικών δομών και των εταιρειών. Μια προπαγάνδα απροκάλυπτη που κάνει το άσπρο μαύρο και εμφανίζει ως πλεονεκτήματα όλες τις αρνητικές επιπτώσεις. Η ομηρεία στους σχεδιασμούς των πετρελαϊκών και τα χρηματιστηριακά τους παιχνίδια βαφτίζεται ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας, η ένταση των γεωπολιτικών ανταγωνισμών και οι κίνδυνοι συγκρούσεων βαφτίζεται προοπτική ειρήνης και σταθερότητας, η εξάρτηση από μία και μόνο οικονομική δραστηριότητα και η προοπτική ανεργίας στους υπόλοιπους κλάδους που βλάπτονται όπως ο τουρισμός, η αγροτική παραγωγή, η αλιεία, βαφτίζεται ανάπτυξη, τα αβέβαια όσο και λιγοστά έσοδα που προβλέπονται για το δημόσιο βαφτίζονται πακτωλός.

Για την αξία αυτών των προβλέψεων, αξίζει να σημειωθεί ότι μετά από τόσες δεκαετίες λειτουργίας, η εξόρυξη του Πρίνου θα δώσει για πρώτη φορά κάποια έσοδα στο ελληνικό Δημόσιο. Κατά σύμπτωση, η στιγμή συμπίπτει με την ώρα που εξελίσσονται οι παραχωρήσεις και κλιμακώνονται οι αντιδράσεις.

Τα προνόμια που παραχωρούνται στις πετρελαϊκές μαζί με τη γη και τη θάλασσα είναι πρωτοφανή. Τα έσοδα που προβλέπονται για το Δημόσιο είναι ελάχιστα, ο φόρος είναι στην κατώτατη κλίμακα φορολόγησης (αν υποθέσουμε ότι θα δηλωθούν κέρδη), τα μισθώματα συνδέονται με τις δαπάνες των εταιρειών. Η περιβαλλοντική παρακολούθηση και ο έλεγχος θα γίνονται από… τις ίδιες τις εταιρείες. Οι εταιρείες δεν έχουν καμία υποχρέωση να απασχολούν τοπικό δυναμικό ή να προμηθεύονται αγαθά και υπηρεσίες από την εγχώρια αγορά. Επίσης, δεν έχουν καμία υποχρέωση να πωλούν στο Δημόσιο πετρέλαιο εκτός από την περίπτωση πολέμου. Αντίθετα μπορούν να επιδοτούνται με βάση το νέο αναπτυξιακό νομοσχέδιο και φυσικά να «προικίζονται» με δημόσιες υποδομές που θα γίνουν για την εξυπηρέτησή τους.

Μόνη ελπίδα για να ανακοπούν αυτοί οι σχεδιασμοί είναι η αφύπνιση της ελληνικής κοινωνίας. Και η προσπάθεια όλων όσοι αντιλαμβανόμαστε ότι το αφήγημα της ανάπτυξης μέσω των εξορύξεων είναι στην πραγματικότητα ένα εισιτήριο για την κόλαση χωρίς επιστροφή, είναι περισσότερο από ποτέ, κρίσιμη και αναγκαία.

Συνέλευση Πρωτοβουλίας Αθήνας 19/11

Σχόλιο για την προπαγάνδα των fake news για τα κοιτάσματα στην Κρήτη

Στις 31 Οκτώβρη, σε όλα τα ΜΜΕ πανελλαδικής εμβέλειας και τις μεγάλες εφημερίδες της χώρας είδαμε να αναπαράγεται η είδηση πως στα οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν ενδείξεις για «κοίτασμα-μαμούθ» 280 δις. κυβικών μέτρων. Με πρωτεργάτες καθηγητές πολυτεχνικών σχολών, οικονομικούς συντάκτες του ειδικού τύπου, στελέχη του κλάδου της ενέργειας και άλλους «ειδικούς» εξυφάνθηκε μια εκστρατεία προπαγάνδας σύμφωνα με την οποία το «κοίτασμα-μαμούθ» θα φέρει ευημερία και ανάπτυξη σε όλη χώρα, ενώ δομικά προβλήματα όπως η ανεργία θα εξαλειφθούν για τις επόμενες δεκαετίες. Το λανθάνον μήνυμα φυσικά είναι πως όλα αυτά θα συμβούν μόνο αν αφήσουμε τις πετρελαϊκές να συνεχίσουν απρόσκοπτα το θεάρεστο έργο της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θάλασσες της χώρας χωρίς αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες.

Κανένα δελτίο ειδήσεων, καμία «σοβαρή εφημερίδα» και κανένας μεγαλοδημοσιογράφος δεν θεώρησε χρήσιμο να ελέγξει την εγκυρότητα της φημολογίας. Αντίθετα, με προμετωπίδα την επίκληση πως αυτοί που την διαδίδουν είναι «ειδικοί», εκτυλίχθηκε ένας βομβαρδισμός προπαγάνδας με στόχο να πειστούν οι τοπικές κοινωνίες πως οι «πετρελαιάδες είναι φίλοι μας». Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι οι σχεδιασμοί  εξορύξεων υδρογονανθράκων αποτελούν στρατηγικό, εταιρικό και κρατικό σχεδιασμό  και θα αξιοποιηθούν όλα τα προπαγανδιστικά και μη, εργαλεία για να επιβληθεί η κοινωνική συναίνεση γι’ αυτούς.

Οι εταιρείες και τα δημοσιογραφικά φερέφωνά τους παίζουν αφενός με την ειδική ορολογία, αφετέρου με το επιχείρημα που θέλει να πείσει τις τοπικές κοινωνίες πως τα κέρδη για τις εταιρείες θα φέρουν «ανάπτυξη» και γι’ αυτές.

Σε κάθε διαδικασία έρευνας, στην αρχή έχουμε να κάνουμε με «πιθανά κοιτάσματα», τα οποία όσο προχωράει η έρευνα συγκεκριμενοποιούνται και καταλήγουμε σε αυτά που ορίζονται ως «βέβαια κοιτάσματα» με μεγάλη απόσταση μεγεθών μεταξύ των δυο. Στη συνέχεια, από τα «βέβαια κοιτάσματα» προχωράμε στα «απολήψιμα κοιτάσματα», δηλαδή στο τμήμα των βέβαιων κοιτασμάτων για τα οποία υπάρχει η τεχνική δυνατότητα άντλησης φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Και τέλος, η εταιρεία, με βάση τη δυνατότητα κερδοφορίας της, υπολογίζει το τελικό «εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα».

Μεταξύ λοιπόν των «ενδείξεων» (πριν καν  το στάδιο των πιθανών κοιτασμάτων!) και το εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα υπάρχει μια τεράστια απόσταση μεγεθών, τεχνικών και αναγκαίων διαδικασιών και εγκαταστάσεων.  Αντί της παρουσίασης μιας τέτοιας διαδικασίας, τα ΜΜΕ επιδόθηκαν σε fake news κοιτασμάτων προς όφελος των ενεργειακών κολοσσών.  Το δεύτερο σκέλος του ψέματος αφορά τη διάχυση των κερδών προς τα κάτω από τα «κοιτάσματα-μαμούθ». Οι τοπικές κοινωνίες όχι μόνο δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, καθώς, φυσικά, όπως σε κάθε επένδυση αυτός που συσσωρεύει «πλούτο» είναι ο επενδυτής – ας δούμε τα πιο σύγχρονα παραδείγματα στη γειτονιά μας: Ιταλία-Μπαζιλικάτα και Αλβανία-Φιέρι γι’ αυτό. Αντίθετα, οι τοπικές κοινωνίες αυτό που κερδίζουν είναι η περιβαλλοντική υποβάθμιση και καταστροφή, η φτωχοποίηση από την μετατροπή του τόπου τους σε περιοχή οικονομικής μονοκαλλιέργειας, η υποβάθμιση των υφιστάμενων δραστηριοτήτων και η κοινωνική καταστολή όταν αντιδρούν.

Από την πλευρά μας, ως Πρωτοβουλία Αθήνας, πάντα επιμένουμε, εκεί που οι εταιρείες αποκρύπτουν τη δραστηριότητα τους, να την αναδεικνύουμε και να τη διαχέουμε δημόσια. Αυτή η πρακτική, σε ένα βαθμό, τις έχει οδηγήσει να αναγκάζονται πλέον να διαψεύδουν ειδήσεις  όπως η συγκεκριμένη (αφού βέβαια έχουν προηγουμένως αφήσει να ξεδιπλωθεί η προπαγανδιστική εκστρατεία), για την οποία  τα ΕΛΠΕ έβγαλαν τελικά δελτίο τύπου όπου  τη χαρακτηρίζουν  «πρόωρη» και «βεβιασμένη». Όσο για την ΕΔΕΥ, η εν λόγω είδηση είναι απλά «ανοησία»…

Αν μας διδάσκει κάτι η τελευταία προπαγανδιστική προσπάθεια, είναι  τη σημασία που έχει η ουσιαστική ενημέρωση της κοινωνίας ώστε να μπορέσει να αξιολογήσει με τον πλέον αντικειμενικό τρόπο τις επιπτώσεις της μετατροπής του 1/3 της χώρας σε εργοτάξιο παραγωγής υδρογονανθράκων και να προχωρήσει στις αναγκαίες αντιστάσεις για να σταματήσει αυτούς τους σχεδιασμούς. Γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά σημαντικό να βρούμε τα δικά μας εργαλεία αξιολόγησης, πέρα και ενάντια στους ειδικούς-φερέφωνα των εταιρειών.

Πρωτοβουλία Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων

Συνέλευση Πρωτοβουλίας Αθήνας 7/11